سال‌هاست که چک یکی از پایه‌های اصلی معاملات مالی در کشور ما است و خرید اقساطی با چک صیاد به یک روش معمول خرید تبدیل شده است. همان‌طور که نامه‌های کاغذی جای خود را به ایمیل دادند، معاملات مالی هم آرام‌آرام از کاغذ فاصله می‌گیرد و حالا نوبت چک است تا دیجیتال شود. اگر نمی‌دانید چک الکترونیکی چیست؟ ادامه مقاله را از دست ندهید.
چک الکترونیکی چیست؟
خیلی‌ها برایشان این سوال پیش می‌آید که منظور از چک الکترونیکی چیست؟! در واقع چک الکترونیکی همان چک قدیمی اما بدون کاغذ و بدون دردسر و بدون توجه به رنگ چک صیادی است. در واقع، دارنده حساب می‌تواند با استفاده از سامانه‌ای به نام چکاد (چک امن دیجیتال)، مبلغی را به حساب فرد دیگری منتقل کند، بدون آنکه نیازی به تحویل برگه فیزیکی باشد.
تمام مراحل صدور، ثبت، تأیید و انتقال این چک به صورت آنلاین انجام می‌شود و اعتبار آن با استفاده از امضای دیجیتال تضمین می‌شود و دردسرهای چک‌های قدیمی را ندارد.
چرا چک دیجیتال عرضه شد؟
در حال حاضر همه چیز با اینترنت سروکار دارد؛ از خرید و فروش محصولاتی مثل خرید اقساطی لپ تاپ گرفته تا پرداخت قبوض، همه چیز با گوشی‌ها و اپلیکیشن‌ها انجام می‌شود و چک و خدمات بانکی از این غافله عقب نمانده است.
بانک مرکزی در حال حاضر مأموریت دارد این تحول را به‌صورت مرحله‌ای اجرا کند و فعلاً 12 بانک صادرات، تجارت، پارسیان، رفاه، کشاورزی، پاسارگاد، رسالت، ملت، گردشگری، توسعه صادرات، توسعه تعاون پیش‌قدم این مسیر شده‌اند.
نگاهی به قوانین چک الکترونیکی
در تبصره‌ای از قانون صدور چک آمده است که تمام مقررات مربوط به چک، در مورد چک‌هایی که به شکل الکترونیکی یا داده‌پیام صادر می‌شوند نیز قابل اعمال است. به زبان ساده‌تر، چک دیجیتال همان قدرت و ضمانت قانونی چک‌های کاغذی را دارد؛ تنها تفاوتش در شیوه اجراست، نه در اعتبار و ارزش.
زیرساخت‌های چک الکترونیکی؛ از امضای دیجیتال تا سامانه چکاد
برای اینکه بتوانید از چک الکترونیکی برای خریدهای مختلفتان مثل خرید لوازم خانگی اقساطی استفاده کنید، دو ابزار کلیدی لازم است:
1. امضای دیجیتال
امضای دیجیتال همان چیزی است که هویت شما را به صورت آنلاین تأیید می‌کند و یک مرحله از اعتبار سنجی بانکی است. با نصب اپلیکیشن‌های مخصوص، شما می‌توانید امضای دیجیتال مخصوص خود را فعال کرده و از آن برای صدور یا تأیید چک استفاده کنید.
2. سامانه چکاد (چک امن دیجیتال)
مهم‌ترین بخش در پروسه استفاده از چک الکترونیکی، سامانه چکاد است. در چکاد، همه مراحل صدور، ثبت، انتقال و تأیید چک‌ها به‌صورت یکپارچه انجام می‌شود. این سامانه به بانک مرکزی متصل است و تمام اطلاعات در آن به‌صورت رمزگذاری شده ذخیره می‌شود.
مراحل صدور چک الکترونیکی
صدور چک الکترونیکی بسیار ساده‌تر از تصور شماست؛ برای این کار فقط لازم است مراحل زیر را دنبال کنید.
- وارد سامانه چکاد شوید.
- گیرنده چک، مبلغ و تاریخ را وارد کنید.
- با امضای دیجیتال خود، چک را تأیید و صادر کنید.
- گیرنده چک در سامانه اعلان دریافت می‌کند و پس از تأیید او، چک به‌صورت رسمی منتقل می‌شود.
روش ثبت و تأیید چک الکترونیکی
چک پس از صدور، در سامانه چکاد به نام دارنده ثبت می‌شود؛ اما تا زمانی که گیرنده آن را در سیستم تأیید نکند، انتقال نهایی انجام نخواهد شد. این فرآیند باعث می‌شود از صدور یا انتقال‌های جعلی جلوگیری شود. گیرنده با ورود به سامانه، جزئیات چک را مشاهده و در صورت صحت، با امضای دیجیتال خود آن را تأیید می‌کند.
چرا چک الکترونیکی در آینده جایگزین چک کاغذی می‌شود؟
با وجود مزایایی که چک‌های الکترونیکی دارند، شکی در این نیست که این نوع چک به زودی کاملا جایگزین چک‌های کاغذی شود. از مزایای چک‌های الکترونیکی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاغذ کمتر، محیط زیست سالم‌تر
- کاهش جعل و تخلف
- سرعت بالاتر در پرداخت‌ها و معاملات
- امکان پیگیری و ثبت دقیق تراکنش‌ها
- دسترسی آسان از هر نقطه‌ای از کشور
جمع بندی
چک الکترونیکی، گامی مهم در جهت دیجیتالی شدن خدمات بانکی و کاهش استفاده از اسناد کاغذی است. این نوع چک علاوه بر کاهش احتمال جعل و سوءاستفاده، باعث تسریع روند نقل‌وانتقال پول و افزایش شفافیت مالی خواهد شد. با اجرای کامل طرح در تمام بانک‌ها، می‌توان انتظار داشت که در آینده‌ای نزدیک، چک‌های سنتی به‌تدریج کنار گذاشته شده و جای خود را به نسخه‌های دیجیتال و امن‌تر بسپارند.
