در دنیای دیجیتال امروز، نیاز به روش‌های کارآمد و سریع برای تایید اسناد و قراردادها بیش از پیش احساس می‌شود. خوشبختانه امضای الکترونیکی و امضای دیجیتال به عنوان راه‌حل‌های نوآورانه، چالش‌های مرتبط با امضای فیزیکی اسناد را برطرف کرده‌اند؛ اما هنوز برخی از افراد با انواع امضای آنلاین آشنا نیستند و تفاوت امضا دیجیتال و امضا الکترونیک را نمی‌دانند.
امضای الکترونیکی چیست؟ / کاربرد، مزایا و نحوه دریافت امضای دیجیتال
در این مقاله همراه تکنوپی باشید تا به بررسی دقیق انواع امضاهای الکترونیکی بپردازیم و شما را با کاربرد و نحوه دریافت گواهی امضای الکترونیکی دیجیتال آشنا کنیم.
امضای الکترونیکی چیست و چند نوع دارد؟
امضا الکترونیک عبارت است از مجموعه‌ای از داده‌های دیجیتالی یا نمادهایی که به اسناد الکترونیکی پیوست می‌شوند. این امضا همانند امضای دست‌نویس و فیزیکی، نشان‌دهنده رضایت و تایید محتوای سند توسط امضاکننده است.
تفاوت اصلی در این است که امضاهای الکترونیکی می‌توانند شامل هر نوع علامت، فرآیند الکترونیکی و حتی صدا باشند که به صورت دیجیتالی به سند الحاق می‌شوند.
امضاهای الکترونیکی را می‌توان به دو دسته اصلی تقسیم کرد:
- امضای ساده: این نوع امضا که در قانون تجارت الکترونیک نیز به آن اشاره شده، ساده‌ترین نوع امضای الکترونیکی است. مثال‌هایی از این نوع امضا عبارتند از تایید شرایط و قوانین یک وب‌سایت، درج نام در انتهای یک ایمیل، اسکن امضای دست‌نویس و الصاق آن به اسناد دیجیتالی و موارد مشابه.
- امضای پیشرفته: این نوع امضا که در ماده 10 قانون تجارت الکترونیک تشریح شده از امنیت بالاتری برخوردار است و ویژگی‌های خاص این امضا، آن را برای استفاده در اسناد حساس و مهم مناسب می‌سازد.
کاربرد امضای الکترونیکی چیست؟
در دنیای امروز که تقریبا همه چیز دیجیتالی شده، امضاهای الکترونیک نیز به ابزاری ضروری در تعاملات روزمره تبدیل شده‌اند. این فناوری‌های نوین، جایگزینی کارآمد برای امضای سنتی محسوب می‌شوند و در حوزه‌های مختلف، کاربردهای گسترده‌ای دارند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
همچنین بخوانید: آموزش دریافت برگه ثنا برای وام خرید کالا
- تسهیل فرآیند خدمات مالی
یکی از مهم‌ترین زمینه‌های استفاده از انواع امضای آنلاین، بخش خدمات مالی است. در این حوزه، امضای دیجیتال برای انعقاد انواع قراردادها، تکمیل اسناد بیمه‌ای و پردازش درخواست وام بانکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- قراردادهای کاری به‌ویژه قراردادهای دورکاری
در زمینه قراردادهای کاری، امضاهای الکترونیکی امکان دورکاری را تسهیل می‌کنند. افراد می‌توانند بدون نیاز به حضور فیزیکی، تمام مراحل استخدام از جمله مصاحبه، ارسال مدارک و امضای قرارداد را به صورت آنلاین انجام دهند.
- دریافت وام‌های فوری از پلتفرم‌های ارائه‌دهنده وام خرید کالا
یکی از دیگر از کاربردهای امضا الکترونیکی که در سال‌های اخیر رایج شده، دریافت وام اعتباری خرید کالا از پلتفرم‌های ارائه‌دهنده‌ی این نوع وام است.
ما در تکنوپی نیز برای ارائه وام خرید کالا به صورت اقساطی، از امضای دیجیتال برای تایید هویت استفاده می‌کنیم و شما می‌توانید فقط با ارائه یک برگ چک صیادی، تا 50 میلیون تومان وام برای خرید انواع کالاها دریافت کنید.
- امضای اسناد و مدارک مربوط به بیمه
صنعت بیمه نیز از مزایای امضای الکترونیکی و امضا دیجیتال بهره‌مند شده و مشتریان می‌توانند فرآیند خرید بیمه را به طور کاملا آنلاین انجام دهند، بدون آنکه نیازی به مراجعه حضوری برای امضای فرم‌ها داشته باشند.
- خدمات بانکی و پردازش وام‌ها
در حوزه بانکداری، امضا الکترونیک و دیجیتال نقش مهمی در بررسی گردش حساب و تسهیل فرآیند دریافت وام بانکی ایفا می‌کند. متقاضیان وام می‌توانند تمام مراحل را به صورت آنلاین طی کنند و از مزایای وام‌های فوری بهره‌مند شوند.
- خدمات دولتی
امضای دیجیتال و الکترونیکی در ارائه خدمات دولتی نیز کاربرد گسترده‌ای یافته است. شهروندان می‌توانند برای ثبت‌نام آنلاین، درخواست مجوز و دریافت گواهی‌های مختلف از این فناوری استفاده کنند که این امر موجب کاهش بوروکراسی اداری و تسهیل دسترسی به خدمات دولتی می‌شود.
مزایا و معایب امضای الکترونیکی و دیجیتال 1403
امضای آنلاین الکترونیکی به عنوان یکی از دستاوردهای مهم عصر دیجیتال، مزایا و چالش‌های خاص خود را به همراه دارد که در ادامه نگاهی جامع به این موضوع خواهیم داشت.
مزایای امضای دیجیتال و الکترونیکی
- اعتبار قانونی: قوانین کشور از جمله ماده 7 قانون تجارت الکترونیک، به صراحت اعتبار امضا الکترونیک را تایید کرده است.
- صرفه‌جویی اقتصادی: با حذف هزینه‌های مرتبط با چاپ، ارسال و نگهداری اسناد فیزیکی، امضای الکترونیکی موجب کاهش چشمگیر هزینه‌ها می‌شود.
- تسهیل کار از راه دور: امکان امضای اسناد از هر نقطه‌ای، فرصت‌های جدیدی برای دورکاری و انعطاف‌پذیری شغلی ایجاد می‌کند.
- افزایش کارایی: با استفاده از امضاهای الکترونیکی، فرآیندهای اداری تسریع شده و نظارت بر روند امضای اسناد آسان‌تر می‌شود.
- مدیریت بهتر اسناد: سیستم‌های مربوط به امضاهایی دیجیتال معمولا دارای داشبوردهایی هستند که امکان پیگیری و مدیریت اسناد را فراهم می‌کنند.
- ارتقای امنیت: فناوری‌های رمزنگاری پیشرفته، امنیت امضاهای الکترونیک را تضمین می‌کنند.
- حفظ محرمانگی: دسترسی به اسناد امضاشده‌ی الکترونیکی محدود به طرفین مجاز است که موجب افزایش محرمانگی می‌شود.
- سهولت در بایگانی و بازیابی: اسناد الکترونیکی به راحتی قابل ذخیره‌سازی و بازیابی هستند که مدیریت اطلاعات را بهبود می‌بخشد.
- افزایش شفافیت: در فرآیندهایی مانند وام‌دهی، امضاهای الکترونیکی امکان پیگیری دقیق‌تر مراحل را فراهم می‌کنند.
- کاهش جعل امضا: فناوری‌های پیشرفته مورد استفاده در امضای دیجیتال الکترونیکی، احتمال جعل را به حداقل می‌رساند.
معایب امضای الکترونیکی و دیجیتال
- پیچیدگی فنی: استفاده از برخی امضاهای الکترونیکی ممکن است نیازمند دانش فنی خاصی باشد.
- هزینه‌های اولیه: راه‌اندازی سیستم‌های امضا الکترونیکی می‌تواند در ابتدا هزینه‌بر باشد.
- وابستگی به زیرساخت‌های فناوری: در مناطقی با دسترسی محدود به اینترنت یا فناوری‌های پیشرفته، استفاده از امضای آنلاین می‌تواند چالش‌برانگیز باشد.
- الزامات قانونی متغیر: قوانین مربوط به امضاهای الکترونیکی ممکن است در کشورهای مختلف متفاوت باشد که این موضوع برای کسب‌وکارهای بین‌المللی چالش‌آفرین خواهد بود.
آیا امضای دیجیتال همان امضای الکترونیکی است؟
بسیاری از افراد مفاهیم تفاوت امضا دیجیتال و امضا الکترونیک را نمی‌دانند و تصور می‌کنند این دو عبارت به یک معنا هستند؛ اما واقعیت این است که تفاوت‌های قابل توجهی میان این دو نوع امضا وجود دارد. به زبان ساده امضای دیجیتال در حقیقت زیرمجموعه‌ای پیشرفته از امضا الکترونیکی محسوب می‌شود.
امضای دیجیتالی یک سیستم رمزنگاری پیچیده محسوب می‌شود که برای تایید اصالت اسناد و پیام‌های دیجیتال طراحی شده است. این نوع امضا از فناوری زیرساخت کلید عمومی (PKI) بهره میبرد که چارچوبی امن برای تبادلات دیجیتال فراهم می‌کند.
در این سیستم از دو کلید استفاده می‌شود: کلید خصوصی که تنها در اختیار صاحب امضاست و کلید عمومی که برای تایید امضا در دسترس عموم قرار می‌گیرد. این ساختار، امنیت و اطمینان بالایی را تضمین می‌کند، به‌طوری‌که امکان جعل یا تغییر امضا بدون اطلاع صاحب آن وجود ندارد.
نکته قابل توجه دیگر این است که هر امضای دیجیتال برای سند مربوطه منحصربه‌فرد است و نمی‌توان آن را از یک سند جدا کرده و در سند دیگری استفاده کرد. این ویژگی سطح امنیت و اعتبار امضاهای دیجیتال را به مراتب بالاتر از امضاهای دستی قرار می‌دهد.
قوانین رسمی مرتبط با امضا الکترونیک و دیجیتال
در ایران اهمیت امضا الکترونیکی در معاملات و ارتباطات دیجیتال با تصویب قانون تجارت الکترونیک در سال 1382 به رسمیت شناخته شد. این قانون چارچوب حقوقی لازم برای استفاده از امضاهای الکترونیکی را فراهم کرده است.
طبق تعریف قانونی، امضای الکترونیکی هر نوع نشانه یا علامتی است که به محتوای پیام متصل شده و برای شناسایی امضاکننده استفاده می‌شود. اما برای اینکه یک امضا الکترونیکی از نظر قانونی مطمئن تلقی شود، باید شرایط خاصی را داشته باشد:
- انحصاری بودن: امضا باید منحصربه‌فرد و مختص به یک نفر امضاکننده باشد.
- قابلیت تشخیص هویت: باید بتوان از طریق امضا، هویت امضاکننده را تشخیص داد.
- کنترل انحصاری: امضا باید تحت کنترل امضاکننده و یا اراده او صادر شده باشد.
- قابلیت تشخیص تغییرات: هرگونه تغییر در سند الکترونیکی پس از امضا باید قابل تشخیص باشد.
چگونه امضای الکترونیکی داشته باشیم؟ نحوه دریافت امضای آنلاین
فناوری مرتبط با امضاهای دیجیتال و آنلاین توسط مرکز صدور گواهی الکترونیکی عام که زیرمجموعه‌ای از مرکز توسعه تجارت الکترونیک و وابسته به وزارت صنعت، معدن و تجارت است، ارائه می‌شود.
همینطور بخوانید: صفر تا صد وام سهام عدالت / مبلغ، مدارک و شرایط موردنیاز
برای بهره‌مندی از خدمات سامانه امضای دیجیتال متقاضیان باید به نشانی اینترنتی gica.ir مراجعه کنند. در این پلتفرم پس از ثبت اطلاعات شخصی و پرداخت هزینه‌های مربوطه، یک کد رهگیری یکتا صادر می‌شود که با استفاده از این کد و ارائه مدارک هویتی در دفاتر اسناد رسمی، می‌توان گواهی امضای الکترونیکی را دریافت کرد.
مراحل دریافت امضای دیجیتال چگونه است؟
فرآیند دریافت امضا الکترونیکی و دیجیتال شامل مراحل زیر است:
- ورود به سامانه رسمی امضا الکترونیکی به آدرس gica.ir و انتخاب گزینه ثبت‌نام غیرحضوری گواهی الکترونیکی از بخش ثبت‌نام گواهی در بالای صفحه.
- تکمیل فرم ثبت‌نام با اطلاعات شخصی مانند کد ملی، نام و نام خانوادگی، جنسیت، تاریخ تولد و شماره تلفن همراه. دقت کنید شماره همراه باید به نام خودتان ثبت شده باشد. همچنین تصویر کارت ملی را با یکی از فرمت‌های png، jpeg یا jpg و حداکثر حجم 100 کیلوبایت آپلود کنید.
- پس از اتمام ثبت‌نام، مجددا به صفحه اصلی بازگشته و این بار از قسمت ورود کاربران با استفاده از کد ملی به عنوان نام کاربری و رمز عبور دریافتی، وارد حساب کاربری خود شوید.
- در پنل کاربری، گزینه ثبت درخواست گواهی امضای الکترونیکی را انتخاب کنید.
- نوع گواهی مورد نیاز خود را از منوی انتخاب محصول تعیین کنید. برای مثال اگر شخص حقیقی مستقل هستید، گزینه متقاضی مستقل را انتخاب کنید.
- اطلاعات نام و نام خانوادگی خود را به انگلیسی وارد کنید. در صورت تمایل می‌توانید شخص دیگری را به عنوان وکیل برای دریافت امضای الکترونیکی معرفی نمایید. اگر وکیل معرفی کرده‌اید، مشخصات و مدارک لازم وی را در این مرحله بارگذاری کنید.
- اطلاعات گواهی و هزینه آن را مشاهده کرده و از طریق درگاه بانکی، مبلغ مورد نظر را پرداخت کنید.
- پس از پرداخت موفق، یک کد رهگیری دریافت خواهید کرد.
- برای گواهی‌های سطح سه (ریسک زیاد) و چهار (ریسک خیلی زیاد)، با در دست داشتن کد رهگیری و مدارک هویتی به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه کنید. گواهی‌های سطح یک (با ریسک کم) و سطح دو (با ریسک متوسط) به صورت غیرحضوری صادر می‌شود.
هزینه‌ها در سامانه گواهی امضای الکترونیکی
هزینه دریافت انواع امضاهای دیجیتال، ثابت نیست و با توجه به اینکه شخص حقیقی یا حقوقی باشد، متغیر خواهد بود. در جدول زیر می‌توانید این هزینه‌ها را مشاهده کنید:
| نوع گواهی | نوع محصول | هزینه دریافت امضای الکترونیکی (ریال) | سهم مرکز ریشه و مرکز میانی عام (۷۵ رصد) (ریال) | سهم دفتر ثبت نام (2۵ رصد) (ریال) |
| اشخاص حقوقی (سازمان دولتی) | گواهی شخص حقیقی، وابسته به دولت | ۳۴۰,۰۰۰ | ۲۵۵,۰۰۰ | ۸۵,۰۰۰ |
| گواهی مهر سازمانی، وابسته به دولت | ۲۸۰,۰۰۰ | ۲۱۰,۰۰۰ | ۷۰,۰۰۰ | |
| اشخاص حقوقی (سازمان خصوصی) | گواهی شخص حقیقی، وابسته به غیر دولت | ۲6۰,۰۰۰ | 195,۰۰۰ | ۶۵,۰۰۰ |
| گواهی مهر سازمانی، وابسته به غیر دولت | ۲۷۰,۰۰۰ | ۲۰۲,۵۰۰ | ۶۷,۵۰۰ | |
| اشخاص حقیقی | شخص حقیقی مستقل | ۲۵۰,۰۰۰ | ۱۸۷,۵۰۰ | ۶۲,۵۰۰ |
جمع‌بندی
امضای دیجیتال به عنوان یک فناوری کلیدی در دنیای مدرن، تاثیر قابل توجهی بر فعالیت‌های تجاری، اداری و حقوقی گذاشته است. این فناوری با استفاده از رمزنگاری دیجیتال، امنیت اطلاعات هویتی افراد را افزایش داده و امکان اعتبار سنجی و تایید هویت را فراهم می‌کند.
در این بخش با تفاوت امضا دیجیتال و امضا الکترونیک آشنا شدیم و کاربردهای این نوع امضاها را در حوزه‌های مختلف دیدیم. از کاربردها و مزایای اصلی امضای آنلاین می‌توان به کاهش خطاهای انسانی، افزایش دقت در امور تجاری، ایجاد امنیت بیشتر و تقویت اعتماد بین طرفین معامله اشاره کرد.
برای بهره‌مندی از این مزایا، افراد می‌توانند با مراجعه به سامانه‌های مربوطه، نسبت به دریافت گواهی امضای الکترونیکی اقدام کنند.
سوالات متداول
- امضای الکترونیکی و دیجیتال چیست؟
امضای دیجیتال و الکترونیکی یک روش تایید هویت دیجیتالی است که از ترکیب نام کاربری و رمز عبور تشکیل شده و در سیستم‌های مرتبط به نام صاحب آن ثبت می‌شود.
- چگونه می‌توانیم امضای الکترونیکی رسمی داشته باشیم؟
برای دریافت امضای دیجیتال قانونی، باید به سامانه مربوطه در آدرس gica.ir مراجعه کرده، ثبت‌نام نموده و پس از پرداخت هزینه، با مراجعه به یکی از دفاتر اسناد رسمی، مراحل نهایی را طی کنید.
- سامانه امضای دیجیتال چیست؟
سامانه اصلی برای دریافت امضای الکترونیکی، وب‌سایت gica.ir است که متقاضیان می‌توانند از طریق آن برای ثبت‌نام و دریافت گواهی اقدام کنند.
- تفاوت امضا دیجیتال و امضا الکترونیک چیست؟
امضای دیجیتال نوع پیشرفته‌تری از امضای الکترونیکی است که از فرآیندهای رمزنگاری پیچیده‌تری استفاده می‌کند؛ درحالی‌که امضا الکترونیکی می‌تواند به سادگی روی یک صفحه نمایش لمسی ایجاد شود.
- هزینه دریافت گواهی امضای الکترونیکی چقدر است؟
هزینه دریافت گواهی امضاهای الکترونیکی بسته به نوع آن، بین 25,000 تا 34,000 تومان متغیر است.
