اوراق قرضه (به انگلیسی Bond) یکی از انواع اوراق بهادار با درآمد ثابت است که در آن سرمایه‌گذار به یک شرکت یا دولت وام می‌دهد و در ازای آن سود منظم دریافت می‌کند. در واقع دولت‌ها برای تامین مالی و تکمیل درآمدهای مالیاتی خود، اوراق بدهی یا قرضه را به فروش می‌رسانند.
اوراق قرضه چیست؟ همه‌چیز درباره اوراق بدهی یا قرضه
در بازارهای مالی روش‌های متعددی برای کسب سود وجود دارد و هر یک از این روش‌ها با استفاده از تکنیک‌های مناسب می‌تواند سودآور باشد. سرمایهگذاری در اوراق قرضه نیز یکی از این روش‌هست که در بازار سرمایه طرفداران زیادی دارد.
در این مقاله همراه تکنوپی باشید تا شما را دقیق‌تر با اوراق بهادار و قرضه آشنا کنیم و تمام نکاتی که برای سرمایهگذاری در این اوراق نیاز است بدانید، در اختیارتان بگذاریم. تکنوپی پلتفرم معتبر مالی است که با همکاری بلوبانک، وام فوری خرید انواع کالا و خدمات را برای متقاضیان فراهم می‌کند.
همچنین بخوانید: انواع چک بانکی 1403 / بررسی مزیت تمام چک های بانکی
انواع اوراق بهادار / اوراق قرضه، اوراق حقوق صاحبان سهام، اوراق مشتقه و اوراق صکوک
با توجه به مقررات سازمان بورس، هر سند یا مدرکی که حقوق مالی قابل انتقال برای دارنده‌ی آم ایجاد کند، اوراق بهادار خواهد بود. در واقع اوراق بهادار به معنای داشتن حقوقی است که می‌توان آن را به دیگران منتقل کرد.
در بازار سرمایه می‌توان انواع اوراق بهادار اسلامی را یافت که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خودشان را دارند. انواع این اوراق عبارتند از:
- اوراق حقوق صاحبان سهام (سهام): سهام، یک از انواع اوراق بهادار در ایران است که مالکیت در یک شرکت سهامی را نشان می‌دهد. سهام‌داران در سود و زیان شرکت سهیم بوده و می‌توانند در تصمیم‌گیری‌های شرکت از حق رای خود استفاده کنند. ازآنجایی‌که بیشترین حجم معاملات در بورس به سهام اختصاص دارد، بورس را به عنوان بازار سهام نیز می‌شناسند.
- اوراق بدهی (قرضه): اوراق قرضه از انواع اوراق بهادار با درآمد ثابت است. در واقع خریداران این اوراق به دولت و شرکت‌های بزرگ وام می‌دهند تا سود کسب کنند.
- اوراق مشتقه: اوراق مشتقه در واقع قراردادهایی هستند که ارزش آن‌ها با توجه به یک دارایی پایه مانند سهام، کالا، ارز یا شاخص بازار تعیین شده یا به اصطلاح مشتق می‌شود. دارنده اوراق مشتقه می‌تواند بدون آن‌که دارایی‌های پایه را داشته باشد، بر اساس نوسانات قیمت آن دارایی سود یا ضرر کند.
- اوراق صکوک: اوراق صکوک، یکی دیگر از انواع اوراق بهادار هستند که با هدف تامین مالی پروژه‌های مشخص منتشر شده و دارندگان این اوراق به‌عنوان ذی‌نفعان آن پروژه‌ها تلقی می‌شوند. این اوراق از آن جهت طراحی شده‌اند که دریافت بهره در دین اسلام ربا است، اما اوراق صکوک بر اساس قوانین اسلامی منتشر می‌شون و دارای سود ثابت یا شناور هستند.
اوراق قرضه یا اوراق بدهی چیست؟
اوراق قرضه به عنوان ابزارهای مالی بلندمدت به کار می‌روند که توسط دولت‌ها و شرکت‌ها برای تامین مالی پروژه‌های بزرگ مانند ساخت جاده‌ها، مدارس و سایر زیرساخت‌ها منتشر می‌شوند.
در این سازوکار سرمایه‌گذاران مبلغی را برای یک دوره مشخص به دولت یا شرکت قرض می‌دهند و در ازای آن، ناشر متعهد می‌شود که به‌طور منظم مبلغی به عنوان سود به سرمایه‌گذاران پرداخت کند. درنتیجه می‌توان اوراق بدهی یا قرضه را نوعی ابزار مالی با درآمد ثابت دانست.
ارزش بازار این اوراق به عواملی مانند اعتبار ناشر، مدت زمان باقی‌مانده تا سررسید و مقایسه نرخ کوپن (سود دوره‌ای تعلق گرفته به اوراق) با نرخ بهره در بازار بستگی دارد
معرفی انواع اوراق قرضه 1403
اوراق بدهی (قرضه) انواع مختلفی دارند که هر کدام از آن‌ها ویژگی‌ها و مزایای خاص خودش را دارد. به طور کلی این اوراق را می‌توان در 3 دسته قرار داد که در ادامه معرفی می‌کنیم.
- اوراق قرضه دولتی
دولت‌ها این اوراق را برای تامین مالی پروژه‌های گوناگون یا نیازهای مالی خود منتشر می‌کنند. مدت زمان این اوراق می‌تواند کوتاه‌مدت یا بلندمدت باشد، اما دارای نرخ بهره ثابت هستند که به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌شود.
اوراق بدهی دولتی معمولا برای پروژه‌های زیرساختی، تسویه بدهی‌ها یا هزینه‌های جاری دولت مورد استفاده قرار می‌گیرند. از انواع این اوراق می‌توان به اوراق خزانه و اوراق مشارکت اشاره کرد.
- اوراق قرضه شرکتی
شرکت‌ها برای جذب سرمایه و توسعه پروژه‌ها و فعالیت‌های خود، این اوراق صادر می‌کنند. این اوراق اغلب نرخ بهره بالاتری نسبت به اوراق دولتی دارند و همراه با ریسک بیشتری نیز هستند.
- اوراق قرضه شهرداری
شهرداری‌ها برای تامین مالی پروژه‌های عمرانی و زیرساختی خود، این نوع اوراق را منتشر می‌کنند. یکی از مزایای این اوراق می‌تواند معافیت مالیاتی روی بهره آن‌ها باشد که باعث جذابیت بیشتر این اوراق برای سرمایه‌گذاران شده است.
اوراق بدهی (قرضه) چه ویژگی‌هایی دارند؟
برای سرمایهگذاری در انواع اوراق بهادار، قدم اول شناخت ویژگی‌ها و خصوصیات این اوراق است. در ادامه مهم‌ترین ویژگی‌های مرتبط با این اسناد را توضیح می‌دهیم.
همینطور بخوانید: سفته چیست؟ / از انوع و کاربرد تا قوانین و تفاوت سفته با چک
- تاریخ سررسید: به زمانی اشاره دارد که دوره اوراق به پایان می‌رسد و ناشر باید ارزش اسمی آن را به دارندگان پرداخت کند. اوراق قرضه می‌توانند دوره‌های مختلفی داشته باشند و بر این اساس به سه دسته تقسیم می‌شوند: اوراق کوتاه‌مدت (۱ تا ۵ سال)، اوراق میان‌مدت (۵ تا ۱۰ سال) و اوراق بلندمدت (بیش از ۱۰ سال).
- مدت اوراق: فاصله زمانی از انتشار تا تاریخ سررسید آن‌هاست.
- ارزش اسمی (مبلغ اسمی): همان مبلغ اصلی وامی است که در تاریخ سررسید باید به دارندگان اوراق بازپرداخت شود. این مبلغ بر اساس ارزش اولیه تعیین شده توسط ناشر هنگام صدور اوراق محاسبه می‌شود.
- نرخ سود اسمی: نشان‌دهنده میزان بهره‌ای است که به صورت دوره‌ای تا زمان سررسید به اوراق تعلق می‌گیرد. برای مثال اگر یک اوراق قرضه با ارزش اسمی ۱۰۰ هزارتومان و نرخ سود اسمی ۱۰ درصد باشد و سود آن دو بار در سال پرداخت شود، هر ۶ ماه یک بار ۵ هزار تومان به دارنده‌ی اوراق پرداخت می‌شود.
- قیمت بازاری (قیمت فروش): مبلغی است که اوراق در بازار به فروش می‌رسد. دارندگان اوراق بدهی می‌توانند پیش از سررسید، اوراق خود را در بازار بفروشند و به وجه نقد تبدیل کنند.
- نرخ سود تا سررسید (YTM): سودی است که یک سرمایه‌گذار از زمان خرید اوراق تا تاریخ سررسید آن دریافت می‌کند.
- موضوع انتشار اوراق: دلیل یا هدفی که به‌واسطه آن اوراق قرضه منتشر شده‌اند.
- نرخ اوراق: نرخی که بر اساس آن سود سالانه به دارندگان اوراق پرداخت می‌شود.
- تاریخ پرداخت سود: نشان می‌دهد که سود تعیین شده در چه فواصل زمانی به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌شود.
- زمان تسویه: زمانی که اوراق منتشرشده باید تسویه شوند که برای تمام اوراق بدهی T+1 است.
مفاهیم مهم برای سرمایهگذاری در انواع اوراق قرضه 1403
به جز ویژگی‌های مرتبط با اوراق بدهی، برخی اصطلاحات در بازار انواع اوراق بهادار رایج هستند که برای فعالیت در این بازار باید با آن‌ها آشنا باشید. در ادامه سعی کردیم آن‌ها را برای شما ساده کنیم.
- فراخوانی
حق فراخوانی به ناشر اوراق اجازه می‌دهد تا اوراق را پیش از تاریخ سررسید بازخرید کند، اما الزامی به این کار وجود ندارد. این اقدام معمولا زمانی انجام می‌شود که نرخ بهره کاهش یافته باشد و شرکت بخواهد با انتشار اوراق جدید، منابع مالی خود را با شرایط بهتر مدیریت کند. در چنین شرایطی علاوه بر اصل مبلغ، بهره بیشتری به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌شود.
- امکان فروش
این ویژگی به دارنده اوراق اجازه می‌دهد تا پیش از موعد سررسید، اوراق قرضه خود را به ارزش اسمی یا معادل آن بفروشد. این اتفاق معمولا زمانی رخ می‌دهد که نرخ بهره در حال افزایش است و سرمایه‌گذار می‌خواهد سرمایه خود را به جای دیگری منتقل کند که بازده بیشتری دارد.
- اوراق قرضه قابل تبدیل
این نوع اوراق، بدهی شرکت با نرخ بهره ثابت است که می‌تواند در شرایط مشخصی به تعداد معینی از سهام عادی شرکت تبدیل شود. تصمیم به تبدیل اوراق معمولا در اختیار دارنده اوراق است و در زمان‌های مشخصی از عمر اوراق انجام می‌شود.
ضریب تبدیل مشخص می‌کند که سرمایه‌گذار چه تعداد سهام را در ازای اوراق بدهی دریافت خواهد کرد. درصورتی‌که قیمت سهام از اوراق بیشتر شود، شرکت‌ها می‌توانند اقدام به واگذاری این اوراق کنند.
- اوراق قرضه تضمین‌شده
درصورتی‌که اوراق با پشتوانه دارایی خاصی منتشر شوند، به آن‌ها اوراق بدهی تضمین‌شده گفته می‌شود. این دارایی‌ها می‌توانند شامل املاک، تجهیزات یا حتی سهام باشند.
اگر صادرکننده اوراق نتواند اصل یا بهره را پرداخت کند، دارندگان اوراق می‌توانند به این دارایی‌های پشتیبان دسترسی پیدا کنند. به همین دلیل این نوع اوراق نسبت به انواع اوراق بدون ضمانت، ریسک کمتری دارند. اوراق رهنی و گواهی اعتماد تجهیزات نمونه‌هایی از این نوع اوراق هستند.
- اوراق قرضه تضمین نشده
این اوراق بدون پشتوانه دارایی یا وثیقه منتشر می‌شوند و تنها به اعتبار صادرکننده وابسته هستند. در واقع هیچ تضمینی برای پرداخت اصل و بهره در این اوراق وجود ندارد. اوراق دولتی نیز معمولا به دلیل اعتبار بالای دولت‌ها، به عنوان اوراق تضمین نشده شناخته می‌شوند.
چطور اوراق قرضه بخریم و بازار اوراق بدهی کجاست؟
اوراق قرضه به عنوان یکی از ابزارهای سرمایهگذاری در دسترس همگان قرار دارند و هر فردی با داشتن آگاهی از انواع اوراق بهادار و قرضه و مفاهیم اساسی این بازار می‌تواند به هر میزان اقدام به خرید اوراق قرضه کند.
خرید این اوراق روندی ساده‌تر از سرمایهگذاری در بازار سهام دارد. اما همچنان باید انواع مختلف اوراق را شناخت و قبل از سرمایهگذاری، معیارهای مورد نظر را مشخص کرد.
بازار اوراق بدهی شامل دو بخش اصلی است:
- بازار اولیه: در این بازار اوراق برای اولین بار توسط صادرکننده عرضه می‌شوند و سرمایه‌گذاران می‌توانند برای خرید اوراق مستقیم از سمت صادرکننده اقدام کنند.
- بازار ثانویه: در این بازار اوراقی که قبلا عرضه شده‌اند، بین سرمایه‌گذاران خرید و فروش می‌شوند. این بازار به سرمایه‌گذاران امکان مدیریت نقدینگی و معامله مستمر اوراق را می‌دهد.
ازآنجایی‌که اوراق قرضه بر اساس بهره عمل می‌کنند در کشورهای اسلامی از جمله ایران ممنوع هستند؛ زیرا پرداخت سود در این اوراق تضمین شده است.
جایگزین مناسب این اوراق می‌تواند اوراق مشارکت باشد. این اوراق برای تامین مالی پروژه‌های مختلف عمرانی، خدماتی، صنعتی و تولیدی به کار می‌روند و دارای شفافیت و قابلیت بررسی هستند.
نحوه پرداخت سود اوراق بدهی (قرضه)
اوراق قرضه با درآمد ثابت، سودشان به صورت ماهانه، سه‌ماهه، نیم‌ساله یا سالانه پرداخت می‌شود. زمانی که این اوراق به سررسید خود می‌رسند، صادرکننده اصل پول را بازپرداخت می‌کند.
همچنین بخوانید: دسته چک صیادی چیست؟ / شرایط، مدارک و نحوه ثبت چک صیاد
به این ترتیب خرید اوراق قرضه با درآمد ثابت یک نوع سرمایهگذاری محسوب می‌شود که ریسک کمتری نسبت به سرمایهگذاری در سهام دارد.
نکته جالب این که هرچه مدت زمان این اوراق طولانی‌تر باشد، میزان بهره دریافتی نیز بیشتر خواهد بود. همچنین اوراق با درآمد ثابت قابلیت معامله دارند.
یعنی اگر فردی اوراق خود را به قیمتی کمتر از ارزش اسمی آن بفروشد، گفته می‌شود که فروش با تخفیف انجام شده و اگر به قیمتی بالاتر از ارزش اسمی بفروشد، اوراق با صرف به فروش رفته است.
مزایا و معایب سرمایهگذاری در اوراق قرضه 1403
برای سرمایهگذاری روش‌های مختلفی وجود دارد و بسیاری از افراد بعد از درخواست وام فوری از موسسات مالی و بانک‌ها، به دنبال سرمایهگذاری مبلغ وام در روش‌های سودده هستند.
همینطور بخوانید: ضمانت نامه بانکی چیست؟ / شرایط، مدارک و انواع
سرمایهگذاری در انواع اوراق بهادار نیز می‌تواند یکی از این روش‌ها باشد؛ اما پیش از اقدام برای سرمایهگذاری باید جوانب مثبت و منفی این روش را روی کفه‌های ترازو بگذارید تا ببینید کدام‌یک از آن‌ها بیشتر می‌چربد.
مزایای سرمایهگذاری در اوراق قرضه
- سرمایه‌گذاران از سودهای دوره‌ای ثابت و منظم بهره‌مند می‌شوند که برای تامین نیازهای مالی مناسب خواهد بود.
- اوراق بدهی دارای سررسید مشخص و دقیق برای دریافت بهره هستند و به سرمایه‌گذاران امکان برنامه‌ریزی دقیق برای دریافت بهره را می‌دهند.
- برخی از انواع اوراق قرضه این قابلیت را دارند تا به سهام شرکت تبدیل شوند و فرصت‌های ویژه‌ای برای سرمایهگذاری می‌آفرینند.
معایب سرمایهگذاری در اوراق بدهی
- همواره احتمال نکول و ناتوانی صادرکننده در بازپرداخت بدهی وجود دارد که ریسک سرمایهگذاری را بالا میبرد.
- تغییرات نرخ بهره بازار ممکن است ارزش اوراق را کاهش دهد و سرمایه‌گذاران را با ضرر مواجه کند.
- در مقایسه با سهام، بازدهی اوراق ممکن است کمتر باشد که برای سرمایه‌گذاران با ریسک‌پذیری بالا جذابیت کمتری خواهد داشت.
- افزایش نرخ تورم ارزش واقعی سرمایهگذاری در اوراق بدهی را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
جمع‌بندی
در این مقاله سعی کردیم به زبان ساده بگوییم اوراق قرضه چیست و چند نوع دارد. همچنین شما را با ویژگی‌ها و مزایای این ابزار مالی آشنا کردیم تا برای سرمایهگذاری در انواع اوراق بهادار آماده باشید.
اوراق بدهی را می‌توان به عنوان یک ابزار مالی ساده توصیف کرد که ناشر اوراق به دارندگان متعهد می‌شود مبلغ مشخصی را در آینده بازپرداخت کند.
اوراق قرضه دولتی، شهرداری و شرکتی از انواع این اوراق هستند که می‌توانید با توجه به اهداف مالی‌تان روی آن‌ها سرمایهگذاری کنید.
البته باید در نظر داشته باشید در ایران به دلیل مغایرت با قوانین بانکداری اسلامی، این اوراق منتشر نمی‌شوند و اوراق مشارکتی را باید جایگزین آن‌ها دانست.
سوالات متداول
- اوراق قرضه چیست و چند نوع دارد؟
اوراق قرضه نوعی ابزار بدهی است که به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد بدون داشتن سهمی در مالکیت نهاد صادرکننده، در سود آن شریک شوند. این اوراق به سه دسته دولتی، شهرداری و شرکتی تقسیم می‌شوند.
- اوراق بدهی (قرضه) چه ویژگی‌هایی دارند؟
اوراق قرضه دارای سررسید و ارزش اسمی مشخصی هستند و به‌صورت دوره‌ای سود پرداخت می‌کنند. خریداران این اوراق به عنوان وام‌دهنده و ناشران به عنوان وام‌گیرنده شناخته می‌شوند.
- مزایای خرید اوراق قرضه برای سرمایهگذاری چیست؟
سرمایه‌گذاران در اوراق بدهی از سودهای منظم و ثابت بهره‌مند می‌شوند. این اوراق دارای سررسید مشخصی هستند و برخی از آن‌ها قابلیت تبدیل به سهام شرکت را دارند.
- تفاوت اوراق قرضه با اوراق مشارکت در چیست؟
اوراق قرضه به دلیل داشتن بهره مشخص، با قوانین بانکداری اسلامی سازگار نیستند و محدودیتی برای وام‌گیرنده ایجاد نمی‌کنند. در مقابل وجوه دریافتی از اوراق مشارکت باید در طرح‌های تولیدی، عمرانی یا خدماتی مشخصی استفاده شوند. همچنین ناشران اوراق قرضه در بازارهای جهانی دارای رتبه‌بندی ریسک سرمایهگذاری هستند.
