در دنیای تجارت و اقتصاد امروز، اسناد مالی نقش مهمی در تسهیل معاملات ایفا می‌کنند و در این میان «چک» به عنوان یکی از پرکاربردترین ابزارهای مالی شناخته می‌شود. اما اخیرا چک‌ها تغییرات زیادی داشته‌اند و بسیاری از افراد می‌پرسند.
دسته چک صیادی چیست؟ / شرایط، مدارک و نحوه ثبت چک صیاد
چک صیاد یا صیادی که در سامانه صیاد (مخفف صدور یکپارچه الکترونیکی دسته چک) ثبت می‌شود، با ویژگی‌های منحصربه‌فردش از سایر انواع چک متمایز می‌شود. این چک‌ها به رنگ بنفش بوده و یک کد ۱۶ رقمی یکتا دارند که باعث افزایش اعتبار و امنیت آنها شده است.
همچنین بخوانید: انواع چک بانکی 1403 / بررسی مزیت تمام چک های بانکی
اگر قصد استفاده از چک‌های صیادی را دارید، آگاهی از جزئیات مربوط به آن ضروری است و باید با نحوه ثبت و دریافت چک، مزایا و شرایط استفاده از آن آشنا باشید. در این مقاله از تکنوپی همراه ما باشید تا با دنیای این نوع چک‌ها به طور کامل آشنا شویم.
چک صیادی چیست؟
چک صیاد یا صیادی نوآوری جدیدی در نظام بانکی ایران است که آن را با هدف افزایش امنیت و اعتبار چک‌ها معرفی کردند. در واقع چک‌های جدید که به نام چک‌های صیادی نیز شناخته می‌شوند از سال 1397 در نظام بانکی ایران معرفی شدند و تحت نظارت مستقیم بانک مرکزی قرار دارند و با سامانه صیاد مدیریت می‌شوند.
سامانه صیاد یک سیستم جدید برای مدیریت و کنترل چک‌ها در نظام بانکی ایران است که این سیستم با هدف افزایش امنیت و یکپارچگی در فرآیند صدور و پردازش چک‌ها طراحی شده است.
این نوع چک با ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود، امنیت بیشتری را در معاملات مالی فراهم می‌کند. رنگ بنفش، یکی از مشخصه‌های ظاهری چک صیادی جدید است که آن را از انواع دیگر چک‌ها متمایز می‌سازد. همچنین هر چک دارای یک شناسه صیادی یکتا است که امکان پیگیری و اعتبارسنجی آن را تسهیل می‌کند.
بانک مرکزی ایران مسئولیت صدور این چک‌ها را بر عهده دارد و آنها را در اختیار سایر بانک‌ها قرار می‌دهد تا به مشتریان خود ارائه دهند. این سیستم جدید با افزایش شفافیت و قابلیت ردیابی، گامی مهم در جهت بهبود امنیت معاملات مالی در کشور محسوب می‌شود.چک صیاد همچنین دارای ویژگی‌های خاص و قوانین صدور ویژه‌ای است که آن را از چک‌های سنتی متمایز می‌کند که در ادامه به بررسی دقیق‌تر آنها خواهیم پرداخت.
مزایای دسته چک صیادی چیست؟
چک‌های صیادی نسل جدیدی از ابزارهای مالی هستند که مزایای قابل توجهی را برای صادرکنندگان و دریافت‌کنندگان چک به ارمغان می‌آورند. این نوآوری در سیستم بانکی، تحولی در امنیت و شفافیت معاملات ایجاد کرده و مزایای زیر را به همراه داشته است:
همینطور بخوانید: سفته چیست؟ / از انوع و کاربرد تا قوانین و تفاوت سفته با چک
- حذف نقش واسطه‌ای بانک‌ها در فرآیند دریافت که این امر نه تنها روند کار را تسهیل می‌کند، بلکه احتمال تخلفات احتمالی را نیز به حداقل می‌رساند.
- افزایش قابل توجه امنیت در مقایسه با چک‌های سنتی؛ به عنوان مثال، امکان صدور چک سفید امضا که پیش از این منشا مشکلات متعددی بود، در این سیستم از بین رفته است.
- چک‌های صیادی قابلیت صدور در وجه حامل را ندارند که این امر خطر سرقت و سوء استفاده را به شدت کاهش می‌دهد.
- سامانه صیاد با تعیین سقف مبلغ برای صدور چک، از صدور چک‌های خارج از توان مالی صادرکننده جلوگیری می‌کند.
- جعل انواع چک صیادی جدید تقریبا غیرممکن است.
- امکان استعلام هویت صادرکننده چک از روش‌های مختلف وجود دارد.
- ثبت و تایید چک در سامانه صیاد برای پردازش و تعیین حدود مبلغ بر اساس وضعیت مالی صادرکننده مزیت دیگر این چک‌ها است.
آشنایی با انواع چک صیادی
در حال حاضر رنگ چک صیادی معرف نوع آن است که می‌توان آن را در دو نوع بنفش و کرم رنگ یافت. هم چک صیادی قدیمی و هم جدید دارای یک شناسه یکتا ۱۶ رقمی و لوگوی بانک صادرکننده هستند. در زیر به معرفی چک‌های صیاد قدیم و جدید می‌پردازیم.
- چک صیادی قدیمی با رنگ کرم
چک‌های کرم رنگ که قبل از سال ۱۴۰۰ صادر شده‌اند، همان چک‌های صیادی قدیمی هستند. اگرچه این چک‌ها هنوز معتبر هستند، اما بانک مرکزی توصیه می‌کند که صاحبان این چک‌ها در اولین فرصت برای دریافت دسته چک صیادی جدید اقدام کنند.
- چک صیادی جدید با رنگ بنفش
چک‌های بنفش نسل جدید چک‌های صیادی هستند که پس از سال ۱۴۰۰ معرفی شده‌اند. این چک‌ها ویژگی‌های امنیتی بیشتری از جمله نماد شاپرک و یک بارکد برای استعلام آسان دارند. برخلاف چک صیاد قدیمی، چک‌های بنفش باید در سامانه صیاد ثبت شوند و نمی‌توان آنها را در وجه حامل صادر کرد.
همچنین بخوانید: اوراق قرضه چیست به زبان ساده + معرفی انواع اوراق قرضه
این تغییرات با هدف افزایش شفافیت و کاهش تخلفات در سیستم بانکی انجام شده است. استفاده از سامانه صیاد و چک‌های جدید، گامی مهم در جهت مدرن‌سازی و بهبود امنیت تراکنش‌های مالی است.
چک صیادی قدیمی و جدید چه تفاوتی دارد؟
از سال 1400 تغییری اساسی در سیستم چک‌نویسی کشور رخ داد و با ممنوعیت صدور چک در وجه حامل، دسته چک صیادی جایگزین چک‌های سنتی شد. این تغییر که الزام ثبت تمامی چک‌ها در سامانه صیاد را به همراه داشت، اگرچه در ابتدا موجب سردرگمی برخی کاربران شد، اما در نهایت به افزایش امنیت و شفافیت در مبادلات مالی انجامید.
برای اینکه تفاوت چک‌های صیادی قدیم و جدید را بهتر درک کنید، در ادامه تفاوت‌های انواع چک صیادی را بررسی می‌کنیم:
- تفاوت در طراحی و ظاهر
چک‌های صیادی جدید با رنگ بنفش متمایز و ابعاد ۱۸۰ در ۷۵ میلی‌متر طراحی شده‌اند. این تغییر ظاهری باعث تشخیص آسان‌تر آنها از چک‌های قدیمی می‌شود. همچنین کیفیت کاغذ مورد استفاده در چک‌های صیادی ارتقا یافته است.
علاوه بر این مارک سهامی چاپخانه دولتی ایران روی چک‌های جدید در مقابل نور قابل مشاهده است که یک لایه امنیتی اضافی را فراهم می‌کند. عبارت «کارسازی این چک منوط به ثبت، تایید و انتقال آن در سامانه صیاد است» نیز روی چک صیادی جدید درج شده است.
- وجود شناسه صیادی یکتا
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های چک‌های صیادی جدید وجود یک کد ۱۶ رقمی منحصربه‌فرد در گوشه بالا سمت چپ است. این شناسه یکتا امکان پیگیری و استعلام وضعیت چک را در سراسر کشور فراهم کرده و به عنوان ابزاری برای تایید اعتبار چک و صادرکننده آن عمل می‌کند.
- وجود بارکد
انواع چک صیادی جدید مجهز به بارکد هستند که اطلاعات مهمی مانند شماره چک، تاریخ صدور، مبلغ و نام صادرکننده را در خود دارد. این بارکد قابلیت خوانده شدن توسط دستگاه‌های مخصوص در بانک‌ها و مراکز مالی را دارد که باعث تسهیل و تسریع در پردازش چک می‌شود.
- وجود فیلم امنیتی
برای افزایش امنیت و جلوگیری از جعل، چک‌های صیادی جدید دارای یک نوار نازک امنیتی در زیر نوار چک هستند. این فیلم امنیتی یک لایه حفاظتی اضافی ایجاد می‌کند که تقلب و جعل چک را دشوارتر می‌سازد.
- الزام ثبت در سامانه صیاد
برخلاف دسته چک صیادی قدیمی، ثبت چک‌های جدید در سامانه صیاد الزامی است. این سامانه اطلاعات مربوط به چک‌ها را در اختیار دارندگان و گیرندگان چک قرار می‌دهد و شفافیت بیشتری در معاملات ایجاد می‌کند.
- امکان اجرای مستقیم بدون نیاز به دادرسی
یکی از ویژگی‌های مهم چک‌های صیادی جدید این است که در صورت عدم پرداخت، دارنده چک می‌تواند مستقیما به واحد اجرایی دادگاه مراجعه کند. بر اساس ماده ۲۳ قانون جدید صدور چک، دارنده چک صیاد می‌تواند از دادگاه درخواست صدور اجراییه برای دریافت وجه چک و حق‌الوکاله وکیل کند.
همینطور بخوانید: ضمانت نامه بانکی چیست؟ / شرایط، مدارک و انواع
در این حالت بدون نیاز به تشکیل جلسه دادرسی، دادگاه در صورت احراز شرایط، بدون صدور رای و مستقیم اجراییه صادر می‌کند و دارنده چک می‌تواند بدون طی مراحل دادرسی بدوی و تجدیدنظر، با در دست داشتن این اجراییه مستقیم به واحد اجرای دادگاه مراجعه و طلب خود را وصول کند.
چگونه چک‌های سنتی را به چک‌های صیادی تبدیل کنیم؟
آیا شما هم از آن دسته افرادی هستید که سال‌هاست از دسته چک‌های قدیمی استفاده می‌کنید و هنوز دسته چک صیادی نگرفته‌اید؟ اگر چنین است باید بدانید که تغییراتی در راه است. طبق مقررات جدید، تمام دارندگان چک ملزم به تبدیل دسته چک‌های خود به دسته چک صیاد هستند.
اما برای دریافت دسته چک صیادی ابتدا باید تمام برگه‌های دسته چک قدیمی خود را استفاده کنید. پس از اتمام آنها می‌توانید به بانک مراجعه کرده و فرآیند تبدیل را آغاز کنید.
شاید بپرسید در این بین دسته چک‌های قدیمی چه کاربردی دارند؟ خوشبختانه هنوز برخی فروشگاه‌ها برای فروش اقساطی، انواع چک قدیمی را می‌پذیرند. البته روش‌های دیگری نیز برای خرید اقساطی بدون نیاز به چک وجود دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
شرایط و مدارک مورد نیاز برای دریافت چک صیادی 1403
برای دریافت دسته چک صیاد شرایط خاصی برای اشخاص حقیقی و حقوقی وجود دارد که اصلی‌ترین شرط برای هر دو گروه، داشتن یک حساب قرض‌الحسنه جاری در بانک و نداشتن سابقه بدحسابی است.
اشخاص حقیقی باید دارای محل کار یا زندگی ثابت بوده و سابقه چک برگشتی نداشته باشند. همچنین حداقل دو سال از افتتاح حسابشان در بانک مورد نظر گذشته و یک حساب سپرده بلندمدت با موجودی حداقل 5 میلیون تومان داشته باشند که 6 ماه از افتتاح آن گذشته باشد.
برای اشخاص حقوقی، شرایط کمی متفاوت است. آنها باید حداکثر 2 بار در 10 سال گذشته مکان شرکت را تغییر داده و 10 سال از شروع فعالیتشان گذشته باشد. علاوه بر این یک سال از افتتاح حسابشان در بانک مورد نظر گذشته باشد و یک حساب سپرده بلندمدت با موجودی حداقل 50 میلیون تومان داشته باشند که 6 ماه از افتتاح آن سپری شده باشد.
علاوه بر این شرایط، اشخاص حقیقی و حقوقی برای دریافت چک صیادی باید مدارکی را آماده کنند که در زیر آنها را می‌بینید:
مدارک دریافت چک صیاد اشخاص حقیقی
- همراهی فردی به عنوان معرف معتبر
- یک قطعه عکس
- کپی از مدارک شغلی
- کپی از مدارک هویتی (کارت ملی و شناسنامه)
- کپی از اجاره‌نامه (اگر مستاجر هستید)
- قبض برق یا آب برای ثبت کد پستی و آدرس دقیق محل زندگی
مدارک دریافت چک صیاد اشخاص حقوقی
- فرم افتتاح حساب با امضای تمام صاحبان امضای شرکت
- تاییدیه رسمی امضای صاحبان امضای شرکت
- اصل و کپی مدارک هویتی مدیران شرکت
- اصل و کپی اساسنامه و شرکتنامه
- اصل و کپی آخرین آگهی ثبت شرکت در روزنامه رسمی
مراحل و فرایند دریافت چک صیادی چگونه است؟
برای دریافت دسته چک صیاد باید شخصا به شعبه بانک مورد نظر خود مراجعه کرده و مدارکی که پیش‌تر لیست کرده‌ایم را به همراه داشته باشید.
بعد از ثبت درخواست صدور دسته چک، بانک سابقه شما را از نظر چک‌های برگشتی و بدهی‌های بانکی بررسی کرده و درخواست شما را در سامانه صیاد ثبت می‌کند. اگر اعتبار شما توسط بانک مرکزی تایید شود، دسته چک جدید برای شما صادر خواهد شد.
اگر هنوز دو سال از افتتاح حساب شما نگذشته، می‌توانید با تایید رئیس شعبه، درخواست خود را ثبت کنید. پس از ثبت درخواست در سامانه صیاد در صورت احراز شرایط لازم، چک شما در سیستم نمایان شده و توسط بانک مرکزی صادر خواهد شد.
راهنمای پر کردن چک صیادی
پر کردن چک صیاد نیازمند دقت و توجه ویژه است. هنگام نوشتن چک، مبلغ را هم به حروف و هم به عدد در محل‌های مشخص شده درج کنید. توصیه می‌شود از خودکار شخصی خودتان استفاده کنید تا از مشکلات احتمالی ناشی از جوهر خودکارهای متفرقه جلوگیری شود.
در ضمن تمام اطلاعات روی چک را شخصا بنویسید و از واگذاری این کار به دیگران خودداری کنید. این امر خطر کلاهبرداری و دستکاری در مبلغ چک را کاهش می‌دهد.
امضای مناسب یکی از ارکان مهم در تکمیل چک است. امضای شما باید تعادلی بین سادگی و پیچیدگی داشته باشد تا جعل آن دشوار باشد. همچنین مهم است که تاریخ چک را به صورت کامل (افقی، عمودی، عددی و حروفی) ثبت کنید. در نهایت نگهداری شناسه ۱۶ رقمی چک در جایی امن توصیه می‌شود.
آموزش نحوه ثبت چک صیادی
ثبت چک‌های صیادی در سامانه صیاد، گامی ضروری برای تایید صحت و قانونی بودن آن‌هاست. در ادامه روش‌های مختلف ثبت انواع چک صیاد را بررسی می‌کنیم.
- از طریق شعب بانک‌ها
یکی از روش‌های متداول برای ثبت چک صیادی، مراجعه حضوری به شعب بانک‌هاست. در این روش صادرکننده چک با مراجعه به یکی از شعب بانک صادرکننده، چک را به کارمند بانک ارائه می‌دهد. کارمند بانک پس از بررسی اولیه، اطلاعات چک را در سامانه صیاد وارد کرده و فرآیند ثبت را تکمیل می‌کند.
- از طریق دستگاه‌های خودپرداز
برخی از بانک‌ها امکان ثبت چک‌های صیادی را از طریق دستگاه‌های خودپرداز فراهم کرده‌اند. در این روش صادرکننده چک می‌تواند با مراجعه به دستگاه خودپرداز و انتخاب گزینه مربوط به ثبت چک، اطلاعات چک را وارد کند. این روش سریع و آسان است، اما ممکن است در همه دستگاه‌های خودپرداز در دسترس نباشد.
- از طریق سامانه صیاد بانک مرکزی
ثبت چک صیادی از طریق سامانه اینترنتی صیاد، روشی مدرن و کارآمد است. برای استفاده از این روش صادرکننده چک ابتدا باید در سایت بانک مرکزی ثبت‌نام کند.
پس از ورود به سامانه، اطلاعات چک شامل شماره 16 رقمی، مبلغ، تاریخ صدور و سررسید، مشخصات صادرکننده و گیرنده باید به دقت وارد شود. پس از تکمیل اطلاعات و تایید نهایی، چک در سامانه ثبت شده و اعتبار لازم را کسب می‌کند.
لازم به ذکر است که ثبت چک در سامانه صیاد برای اعتبار و قابلیت وصول آن ضروری است و عدم ثبت چک می‌تواند منجر به بی‌اعتباری و عدم امکان وصول آن شود.
تفاوت رنگ‌های چک صیادی در زمان استعلام سابقه اعتباری
در سیستم جدید بانکی تمام چک‌های صادر شده دارای ظاهری یکسان و به رنگ بنفش هستند. اما رنگ چک صیادی، ارتباطی با وضعیت اعتباری صادرکننده چک ندارد. برای بررسی اعتبار صادرکننده، یک سیستم رنگی طراحی شده که از طریق اپلیکیشن‌های بانکی یا وب‌سایت بانک مرکزی قابل استعلام است.
رنگ‌ها و معانی آنها را در این سیستم در زیر می‌بینید:
- سفید نشان‌دهنده عدم وجود سابقه چک برگشتی است.
- زرد بیانگر وجود یک فقره چک برگشتی تا سقف 5 میلیون تومان است.
- نارنجی نشان‌دهنده 2 تا 4 فقره چک برگشتی با مجموع مبلغ حداکثر 20 میلیون تومان است.
- قهوه‌ای حاکی از وجود 5 تا 10 فقره چک برگشتی با مجموع مبلغ حداکثر 50 میلیون تومان است.
- قرمز نشان‌دهنده بیش از 10 فقره چک برگشتی یا مبلغ کل بیشتر از 50 میلیون تومان است.
بدیهی است که رنگ سفید نشانه اعتبار بالای صادرکننده و رنگ قرمز حاکی از ریسک بالا در پذیرش چک است. در مورد رنگ‌های زرد، نارنجی و قهوه‌ای، تصمیم‌گیری نهایی برای پذیرش یا رد چک بر عهده گیرنده آن است.
دریافت وام با چک صیادی
امروزه یکی از راه‌های متداول برای درخواست وام، استفاده از چک صیادی به عنوان ضمانت است. این روش در شرایطی که فرد ضامن مناسب یا وثیقه کافی ندارد، می‌تواند راهگشا باشد.
در وام با چک صیادی متقاضی پس از تکمیل مدارک و طی مراحل اولیه، یک فقره چک صیادی به نام خود به بانک یا موسسه اعتباری ارائه می‌دهد. مبلغ و تاریخ سررسید چک به اندازه وام و مدت بازپرداخت آن تعیین می‌شود و در صورت عدم پرداخت به موقع اقساط وام، بانک می‌تواند از طریق چک اقدام به وصول مطالبات خود کند.
ما نیز در تکنوپی با همکاری بلوبانک امکان دریافت وام اعتباری خرید کالا را برای شما عزیزان فراهم کرده‌ایم. با دریافت اعتبار خرید تکنوپی، می‌توانید کالاهای موردنظر خودتان را به صورت اقساطی سفارش دهید و نگران قیمت بالای آنها نباشید. در ضمن در تکنوپی می‌توانید مبلغ اعتبار و مدت زمان بازپرداخت را خودتان تعیین کنید تا فشار مالی کمتری را تجربه کنید.
جمع‌بندی
در این مقاله سامانه صیاد و دسته چک صیادی را به طور مفصل معرفی کردیم و با تفاوت‌های چک صیاد با چک‌های قدیمی و سنتی آشنا شدیم. همچنین شرایط، مدارک و روش‌های ثبت چک صیادی را شرح دادیم.
این سیستم جدید می‌تواند تاثیر قابل توجهی در کاهش تخلفات مرتبط با چک و همچنین کم کردن تعداد افرادی که به دلیل مسائل چک زندانی می‌شوند، داشته باشد.
فراموش نکنید برای دریافت وام تکنوپی لازم است یک برگ چک صیادی داشته باشید؛ پس اگر به فکر خرید قسطی هستید و می‌خواهید از مزایای این روش خرید بهره‌مند شوید، هرچه زودتر به فکر دریافت چک صیادی باشید!
سوالات متداول
- منظور از دسته چک صیادی چیست؟
چک صیاد یک نوع چک جدید است که تحت نظارت مستقیم بانک مرکزی و از طریق سامانه صیاد صادر می‌شود. این چک بر اساس قوانین جدید صدور چک طراحی شده تا کلاهبرداری‌ها و مشکلات مربوط به امور مالی را به حداقل برساند.
- شرایط دریافت چک صیادی چیست؟
برای واجد شرایط بودن دریافت چک صیاد به عنوان شخص حقیقی باید مالک ملک بوده و شغل ثابتی داشته باشید. علاوه بر این لازم است حداقل دو سال سابقه داشتن حساب جاری و همچنین یک سپرده بلندمدت با موجودی حداقل 5 میلیون تومان داشته باشید.
- چک صیادی چه تفاوتی با چک‌های سنتی دارد؟
چک صیاد دارای ویژگی‌های خاصی است که آن را از چک‌های سنتی متمایز می‌کند. از جمله این ویژگی‌ها می‌توان به رنگ بنفش شناسه صیاد، قابلیت اجرای مستقیم و الزام ثبت در سامانه صیاد اشاره کرد.
